بررسی میزان اشتغال‏زایی چغندرقند در ایران

چغندرقند یکی از محصولات اساسی و ماده اولیه صنایع قند و شکر کشور می‏باشد و بدین لحاظ، شناخت و بررسی جنبه‏های اقتصادی آن از اهمیت ویژه برخوردار است. یکی از مهم‏ترین ابعاد اقتصادی چغندرقند، مساله اشتغال‌زایی این محصول می‏باشد. این مسأله مدت زمانی است که توجه صاحب‏نظران و سیاست‏گزاران را به خود معطوف داشته است. با این وجود هیچ‏گونه تحقیق پیمایشی در زمینه ماهیت اشتغال‏زایی این محصول صورت نپذیرفته است. براین اساس، در مطالعه جاری که در استان‏های اصفهان، خراسان، فارس و کرمانشاه انجام شده، ابتدا با استفاده از روش نمونه‏گیری تصادفی طبقه‏بندی شده و تکمیل پرسشنامه‏های مربوطه به روش مصاحبه حضوری، داده‏ها و اطلاعات لازم جهت تعیین میزان استفاده از نیروی کار جاری در زراعت چغندرقند(اشتغال‏زایی مستقیم) با سطح تکنولوژی متفاوت به دست آمد. سپس با استفاده از پرسشنامه‏های تکمیل شده نیروی کار لازم برای مراحل حمل و تبدیل محصول، چغندرقند(اشتغال‏زایی غیرمستقیم بعدی) محاسبه گردید. براساس نتایج به دست آمده، به طور متوسط در هر هکتار زراعت چغندرقند 48/140نفر_ روز نیروی کار در کشور استفاده شده که بیشترین میزان استفاده از آن به ترتیب در فعالیت‏های مربوط به وجین و تنک‌(43/41%)، برداشت(11/39%) و آبیاری(28/34%) بوده است. میزان استفاده از نیروی کار در کشت‏های سنتی، نیمه‌مکانیزه و مکانیزه  به ترتیب 31/153، 15/144 و 81/133نفر_ روز بوده است. نتایج همچنان نشان داد در بین استان‏های مورد بررسی، به طور متوسط 68/43 نفر- روز به ازای تولید هر تن شکر ناخالص در طول مراحل تولید، حمل و تبدیل چغندرقند مشغول به کار می‏باشند که از این میزان 03/31نفر_ روز (04/71%) در مرحله تولید، 322/3نفر_ روز(08/8%) در مرحله حمل و 119/9نفر- روز(87/20%) در مرحله تبدیل چغندرقند استفاده شده است. کمترین میزان استفاده از نیروی کار برای تولید هر تن شکر ناخالص در استان خراسان (24/33 نفر_روز) و بیشترین آن (275/60 نفر_روز) در استان فارس بوده است. هم چنین نتایج نشان داد به طور متوسط 15/7نفر- روز نیروی کار از مرحله تولید تا تبدیل هر تن چغندرقند در استان‏های مورد بررسی مشغول به کار بوده‌اند که براین اساس سالانه 253207 نفر در صنعت چغندرقند کشور اشتغال کامل داشته‏اند.